Regels, wetten en rechten tijdens zwangerschap op het werk
Alles wat je als werkgever moet doen, weten en regelen
Je medewerker kondigt haar zwangerschap aan. Wat kun en moet je allemaal regelen als werkgever? Welke regels, wetten en rechten gelden op het werk tijdens een zwangerschap? In dit artikel lees je alles wat je moet regelen tijdens de zwangerschap en daarna.
Rechten tijdens de zwangerschap
Tijdens de zwangerschap heeft je medewerker een aantal rechten die haar beschermen en ondersteunen. Deze rechten richten zich op haar gezondheid en op die van de baby, maar ook op een gelijke behandeling ten opzichte van de andere medewerkers.
Rechten tijdens de zwangerschap
Zwangerschapsverlof: het wettelijk recht op betaald verlof in de periode voorafgaand aan en na de bevalling
Doorbetaling salaris: tijdens het verlof heeft je medewerker recht op doorbetaling van haar salaris.
Opzegverbod: tijdens de zwangerschap geldt een opzegverbod.
Recht op informatie en overleg: je zwangere medewerker heeft recht op duidelijke informatie over haar rechten, mogelijkheden en eventuele aanpassingen in werkplek of -tijden.
Verbod op discriminatie: je bent verplicht om gelijke kansen en behandeling te waarborgen.
Verlof voor zwangerschapsonderzoek: bij zwangerschapscontroles onder werktijd moet je het salaris doorbetalen.
Voorlichting over werkrisico’s tijdens zwangerschap
Als je weet dat je medewerker zwanger is, ben je verplicht haar te informeren over eventuele werkrisico’s voor de zwangerschap: zowel voor het ongeboren kind als de medewerker zelf. Ook moet je meedenken over eventuele maatregelen die genomen moeten worden om die risico’s te verminderen. Risico’s voor zwangere werknemers kunnen dingen zijn als:
Zwaar werk, zoals tillen en bukken.
Werken onder grote psychische belasting, zoals stress, hoge werkdruk of agressie.
Werken onder druk, blootstelling aan lawaai, trillingen en straling.
Onregelmatige werktijden.
Werken met gevaarlijke stoffen.
Blootstelling aan biologische stoffen, zoals bacteriën, virussen en parasieten.
Vul de RI&E aan
Om te weten welke risico’s binnen jouw bedrijf zijn van toepassing zijn op je zwangere medewerker kun je een risicoinventarisatie en -evaluatie uitvoeren (RI&E). Hierin leg je vast welke maatregelen je neemt om risico’s voor zwangere werknemers te voorkomen, en wat je doet met risico's voor medewerkers die zwanger willen worden of borstvoeding geven. Je kunt een kopie van de belangrijke onderdelen uit de RI&E met je medewerker delen.
Werk aanpassen van je zwangere medewerker
Naast meedenken over het verminderen of voorkomen van de werkrisico's is het werk aanpassen een veel toegepaste maatregel. Veel bedrijven gebruiken een of meerdere van deze maatregelen:
Het soort werk aanpassen
De werkplek aanpassen
De werk- en/of rusttijden aanpassen
Ander werk aanbieden
Vrijstelling van werk aanbieden
Aangepaste werktijden tijdens zwangerschap medewerker
Zwangere werknemers en werknemers die pas bevallen zijn, hebben tot 6 maanden na de bevalling recht op aangepaste werktijden, waaronder:
Regelmatige werk- en rusttijden
Extra pauzes - in een rustruimte - tot maximaal een achtste van de werktijd
Een dienst van maximaal 10 uur
Maximaal gemiddeld 50 uur per week werken in een periode van 4 weken, en maximaal gemiddeld 45 uur per week gedurende 16 weken
Geen overwerk of nachtdiensten
Rechten van verlof tijdens zwangerschap
Verlof voor zwangerschapsonderzoek
Als je medewerker onder werktijd controles rondom de zwangerschap heeft, heeft ze recht op verlof. Het salaris moet doorbetaald worden. Dat is geregeld in de Arbeidstijdenwet.
Zwangerschapsverlof
Zwangere medewerkers hebben recht op zwangerschapsverlof. Dit verlof is minimaal 16 weken en tijdens dit verlof wordt het salaris doorbetaald. Hiervoor krijg je als werkgever een vergoeding in de vorm van een zwangerschapsuitkering van het UWV. Na het zwangerschapsverlof heeft de medewerker nog recht op 10 weken aanvullend bevallingsverlof, waarbij het salaris ook doorbetaald wordt.
Lees meer over het zwangerschapsverlof en bevallingsverlof
Vakantiedagen opbouw tijdens verlof
Tijdens het zwangerschapsverlof loopt de opbouw van vakantiedagen gewoon door.
Zwanger en ziek
Een zwangerschap kan fysiek en mentaal zwaar zijn. En hoewel je de plicht hebt om de gezondheid van je medewerker en haar kind te beschermen tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode, kan het alsnog voorkomen dat iemand ziek wordt.
Of iemand de ziektewet in gaat of eerder met verlof moet gaan, hangt af van het moment dat de zwangere medewerker ziek wordt.
Verzuim bij zwangerschap voorkomen
De helft van alle zwangere medewerkers verzuimt meer dan twee weken tijdens de zwangerschap. Na het zwangerschapsverlof is dat nog ongeveer een derde. Je kunt verzuim natuurlijk niet helemaal voorkomen, maar er wel zoveel mogelijk aan doen om het te proberen:
Beperk de risico’s en zorg dat je zwangere medewerker letterlijk en figuurlijk de ruimte krijgt om uit te rusten.
Besteed tijd en aandacht aan een bevallen werknemer. Krijgt ze haar werkzaamheden in de beschikbare tijd gepland, loopt ze tegen problemen aan? Als er ernstige problemen zijn, schakel dan de bedrijfsarts in.
Bekijk ook 7 tips om het algehele verzuim binnen je bedrijf te verlagen
Opzegverbod zwangere medewerker
Voor zwangere medewerkers geldt ontslagbescherming en terugkeergarantie, ook wel het opzegverbod genoemd. Je mag iemand dus niet ontslaan vanwege haar zwangerschap, bevallingsverlof of het voornemen om met zwangerschapsverlof te gaan.
Na het verlof heeft ze het recht om terug te komen in haar oude functie of een vergelijkbare functie.
Rechten na de zwangerschap
Als de baby geboren is, gelden er ook rechten die de kersverse moeder beschermen en ondersteunen. Die regels en wetten richten zich op de gezondheid van de medewerker en de baby.
Rechten na de bevalling:
Bevallingsverlof: de periode in het verlof die na de geboorte van de baby ingaat.
Ouderschapsverlof: een vorm van verlof die ouders de mogelijkheid geeft om tijdelijk minder te werken.
Kolfrecht / Borstvoedingsverlof: verlof dat de werkende moeder de gelegenheid geeft om tijdens werktijd borstvoeding te geven aan de baby of borstvoeding af te kolven.
Aangepaste werktijden: extra pauzes tot maximaal een achtste deel van de werktijd.
Vrijstelling van overwerk en nachtdiensten.
Ouderschapsverlof
Ouderschapsverlof geeft ouders de mogelijkheid om tijdelijk minder te werken en meer tijd aan de zorg voor een kind te besteden. Sinds 2022 kunnen ouders maximaal 9 werkweken betaald verlof opnemen.
Kolven op het werk: kolfrecht
Moeders die borstvoeding geven, hebben recht op tijd om te kolven: het kolfrecht. Dat houdt in dat een moeder zo vaak en zo lang als nodig mag kolven of borstvoeding aan de baby mag geven tot een maximum van een kwart van de werkdag of dienst.
Je bent verplicht een kolfruimte beschikbaar te stellen. Die moet aan de volgende eisen voldoen:
Rustige ruimte
Afsluitbaar, zodat de medewerker niet gestoord kan worden
Hygiënisch
Mogelijkheid om lekker te zitten, bijvoorbeeld een stoel of bank
Prettig klimaat en tochtvrij
Koelkast aanwezig om afgekolfde melk in te zetten
Niet verplicht, wel handig: wateraansluiting met warm en koud water
