Calamiteitenverlof: dit moet je weten

Calamiteitenverlof is bedoeld voor werknemers die direct vrij moeten nemen door onvoorziene persoonlijke omstandigheden. Hoe zit het precies met calamiteitenverlof? Wat zijn de regels en hoe pas je die toe?

Wat is calamiteitenverlof?

Calamiteitenverlof is een soort verlof waar een werknemer recht op heeft als hij niet kan werken vanwege een noodsituatie. Wanneer is er sprake van een noodsituatie? De Rijksoverheid heeft het over ‘zeer dringende, onverwachte of bijzondere persoonlijke situaties’.

Wettelijke aspecten: Wet Arbeid en Zorg

Calamiteitenverlof wordt besproken in de Wet Arbeid en Zorg (WAZO). In deze wet wordt de uitdrukking calamiteiten- en ander kort verzuimverlof gebruikt (artikel 4.1). De wet geeft ook iets meer uitleg over situaties die onder calamiteitenverlof vallen:

1. onvoorziene omstandigheden die een onmiddellijke onderbreking van de arbeid vergen

2. zeer bijzondere persoonlijke omstandigheden

3. een door wet of overheid, zonder geldelijke vergoeding, opgelegde verplichting, waarvan de vervulling niet in zijn vrije tijd kon plaatsvinden

4. de uitoefening van het actief kiesrecht

Situaties calamiteitenverlof

Wat houdt dat in de praktijk in? Dit zijn een paar voorbeeldsituaties van calamiteitenverlof:

Onvoorziene omstandigheden zijn directe noodgevallen, dus dingen als:

• Een brand bij je medewerker thuis

• Lekkage thuis

• Inbraak

Onder zeer bijzondere persoonlijke omstandigheden verstaat de wet bijvoorbeeld:

• De bevalling van de partner

• Het overlijden van een huisgenoot, partner of bloedverwant

• Spoedeisende hulp (als het niet anders te plannen is) in het ziekenhuis

• Noodzakelijke verzorging van bijvoorbeeld de partner of een kind

Een door wet of overheid opgelegde verplichting kan bijvoorbeeld zijn dat een medewerker verplicht naar de rechtbank moet en dit niet buiten werktijd te regelen is.

Voorbeelden calamiteitenverlof

Een werknemer heeft een sterfgeval in de familie waardoor er opeens van alles geregeld moet worden rond de uitvaart. Ook in andere gevallen kan een werknemer gedwongen zijn even naar huis te gaan of thuis te blijven, bijvoorbeeld als de waterleiding is gesprongen en je werknemer thuis moet wachten op de loodgieter.

Hoe werkt calamiteitenverlof?

Het calamiteitenverlof geldt in principe voor alle werknemers die te maken hebben met een onvoorziene noodsituatie of bijzondere persoonlijke omstandigheden. Daarbij maakt het niets uit welke functie of welk dienstverband de werknemer heeft. Ook in een proefperiode of tijdens vakantiewerk heeft een werknemer recht op dit verlof. Hoe werkt het?

1. De werknemer meldt het verlof: hij of zij moet het verlof zo snel mogelijk melden bij de werkgever. Hij geeft daarbij aan hoelang het verlof waarschijnlijk gaat duren.

2. De werkgever kent het verlof toe: in principe moet de werkgever het verzoek om verlof accepteren, zolang het een redelijk verzoek is. Na afloop mag je eventueel wel om bewijs vragen dat het verlof terecht was.

Rechten en plichten calamiteitenverlof

Je werknemer heeft dus in principe recht op calamiteitenverlof, zolang hij echt te maken heeft met een noodsituatie. Daarnaast heeft hij ook ‘meldingsverplichting’: hij moet melden dat hij niet aanwezig zal zijn. De wet geeft aan:

• Je werknemer moet het calamiteitenverlof van tevoren melden en daarbij de reden van het verlof geven.

• Als hij het niet van tevoren kan doen, dan moet hij het zo snel mogelijk doen, ook met opgaaf van de reden.

Bewijzen aanleveren

De werkgever is verplicht calamiteitenverlof toe te kennen. Natuurlijk moet de reden voor het verlof dan wel terecht of redelijk zijn. Dus een werknemer die geen calamiteit heeft, mag ook geen calamiteitenverlof krijgen. Je mag van je werknemer vragen om (bijvoorbeeld na het verlof) aannemelijk te maken dat hij ook echt recht had op calamiteitenverlof. Maar in de meeste gevallen zal dit niet nodig zijn omdat je al voldoende bewijzen hebt.

Hoelang duurt calamiteitenverlof?

Het belangrijkste uitgangspunt bij de duur van het calamiteitenverlof is de ernst van de noodsituatie. De wet zegt over de duur van calamiteitenverlof: iemand krijgt verlof ‘voor een korte, naar billijkheid te berekenen tijd’. De duur van het verlof moet dus redelijk zijn.

Als een ouder van je werknemer komt te overlijden is het logisch dat die niet alleen een middagje vrij krijgt, maar een aantal dagen om de uitvaart te regelen en om deze ingrijpende gebeurtenis te verwerken. Dit zal dan overgaan in verlof bij overlijden. In andere gevallen kan een paar uur ook voldoende zijn, in het geval van de gesprongen waterleiding bijvoorbeeld.

Hoe zit met vrije dagen?

Bij calamiteitenverlof gaat het om verlof dat geen invloed heeft op de vrije dagen van je werknemer. Het zijn natuurlijk ook geen dagen die je werknemer opneemt omdat hij daarvoor kiest. Het gaat om een noodsituatie of persoonlijke omstandigheid waar hij aandacht voor moet hebben.

Is calamiteitenverlof betaald of onbetaald?

Tijdens het calamiteitenverlof ben je als werkgever verplicht om het salaris van je werknemer gewoon door te betalen. Dat geldt ook voor veel andere soorten verloven.

Calamiteitenverlof en andere soorten verlof

Soms gaat calamiteitenverlof over in een ander soort verlof.

Kortdurend zorgverlof

Dit type verlof is voor een werknemer die voor een zieke in zijn omgeving moet zorgen. Het kan zijn dat hij in eerste instantie calamiteitenverlof opneemt, maar dat deze werknemer vervolgens kortdurend zorgverlof opneemt. Kortdurend zorgverlof krijgt je werknemer alleen als er niemand anders is die de verzorging op zich kan nemen.

Geboorteverlof

Je werknemer gaat plotseling naar huis omdat zijn partner bevalt. Dat is calamiteitenverlof. Maar vervolgens kan de werknemer geboorteverlof opnemen om vervolgens meer tijd door te brengen met de zoon of dochter (en de partner).

Verlof bij overlijden

Bij het overlijden van een partner of bloedverwant heeft een werknemer recht op calamiteitenverlof. Maar dat verlof kan overgaan in bijzonder verlof. Of dat het geval is, staat in de cao. Bijzonder verlof is niet wettelijk geregeld.

Mag ik een werknemer ontslaan omdat hij calamiteitenverlof opneemt?

Als een werknemer niet in staat is arbeid te verrichten in verband met een noodgeval, mag je in geen enkel geval overgaan tot ontslag. Ook niet als een werknemer het verlof pas meldt of toelicht achteraf, dus bij terugkomst op het werk.

Calamiteitenverlof toekennen

Als werkgever wil je goed voor je werknemers zorgen. Je wilt goed van vertrouwen zijn, maar ook voorkomen dat werknemers misbruik maken van dat vertrouwen. Door de regels rond calamiteitenverlof goed toe te passen, weet je zeker dat je werknemers calamiteitenverlof krijgen als ze er recht op hebben.

Auteur

Job Jansen

Als freelance tekstschrijver en SEO-adviseur heb ik bijna dagelijks contact met bedrijven. Over de jaren heen heb ik samengewerkt met talloze inspirerende ondernemers, waardoor ik veel affiniteit heb gekregen met mkb’ers. Vanuit die ervaring probeer ik als redacteur bij MKB Servicedesk elke keer artikelen te schrijven waar ondernemers echt iets aan hebben.