Wat is een RI&E en hoe stel ik die op?

Een bedrijfsongeval kan grote gevolgen hebben, dus het is belangrijk om de veiligheidsrisico’s binnen je bedrijf te kennen en aan te pakken. Daarvoor dient een risicoinventarisatie & -evaluatie (RI&E).

Wat is een RI&E?

Een risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E) is een rapport met alle risico’s binnen je bedrijf en een plan om die risico’s te voorkomen of beperken. Om zo’n rapport op te kunnen stellen moet je eerst goed onderzoek doen naar alle veiligheids- en gezondheidsrisico’s voor je werknemers. Vervolgens evalueer je de kans dat de risico’s zich voordoen en beschrijf je de gevolgen.

Waarom is een RI&E belangrijk?

De RI&E vormt samen met een plan van aanpak een belangrijk onderdeel van een goed arbo- en ziekteverzuimbeleid. Wanneer er sprake is van goede arbeidsomstandigheden, verminder je de kans op ongelukken en verzuim. Volgens de arbeidsinspectie (Inspectie SZW) gebeuren er jaarlijks meer dan 1.700 ongevallen bij Nederlandse handels- en productiebedrijven. Bij meer dan 200 gevallen is medische hulp nodig.

Krijg ik een boete als ik geen RI&E heb?

Als bij een bedrijfsongeval blijkt dat de RI&E onvolledig is, kan de rechtbank bepalen dat je aansprakelijk bent en een (stevige) boete opleggen. Dit komt vaak voor; uit inspectie blijkt dat bij 40 procent van de bedrijven één of meerdere gevonden risico’s in de RI&E ontbreekt. Uit onderzoek door verschillende brancheverenigingen, met ondersteuning van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, blijkt dat grofweg de helft van de wettelijk verplichte bedrijven helemaal geen RI&E heeft. Deze bedrijven riskeren een boete.

Je bent in Nederland als werkgever verplicht om een risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E) op papier te zetten en uit te voeren. De arbeidsinspectie kan deze bij je opvragen of langskomen om deze te toetsen.

Hoe hoog zijn de boetes?

Heb je geen RI&E? Dan krijg je een boete. Die is maximaal € 4.500 voor bedrijven van 500 of meer werknemers. Heb je minder dan 5 medewerkers? Dan betaal je maximaal € 450.

Ontbreekt het plan van aanpak of een basiscontract met de Arbodienst of bedrijfsarts? Dan kun je een boete van maximaal € 3.000 krijgen.

Heb je geen regeling van advisering bij begeleiding van zieke werknemers? Hiervoor is de boete maximaal € 750.

Wanneer hoef je geen RI&E te hebben?

Werken al jouw medewerkers samen minder dan 40 uur per week? Dan hoef je geen normale RI&E te maken. In plaats daarvan vul je een Checklist gezondheidsrisico’s in. Dit is een verkorte versie van een RI&E. Als je alleen met vrijwilligers werkt is een RI&E niet verplicht, tenzij er in jouw organisatie gevaarlijke stoffen of biologische agentia aanwezig zijn (bacteriën, virussen, schimmels en parasieten).

Heb je maximaal 25 mensen in dienst? Dan maak je dit document als werkgever zelf. Je kunt gebruikmaken van een door het Steunpunt RI&E erkende branche-RI&E of van een branche-RI&E die in de cao is opgenomen.

Heb je meer dan 25 werknemers? Dan moet je preventiemedewerker de RI&E opstellen. Dit kan ook in samenwerking met een externe partij zoals Zorg van de Zaak MKB.

Belangrijke informatie over de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)

Heb je al een RI&E? Als het document vier jaar of ouder is, moet je een volledig nieuw rapport maken. De lijst van risico’s en de aanpak ervan moet volledig zijn. Alles wat binnen jouw bedrijf de veiligheid of gezondheid van je personeel in het geding kan brengen moet hierin worden opgenomen. Je benoemt, evalueert en prioriteert de aanwezige gevaren en vermeldt wat je eraan doet om je personeel tegen deze gevaren te beschermen. Houd er rekening mee dat een RI&E nooit echt af is. Het is een levend document dat aangepast moet worden wanneer er iets verandert in je bedrijf.

Je kunt overigens ook hulp vragen bij het opstellen van een RI&E. Partijen zoals Zorg van de Zaak kunnen je helpen om risico's te inventariseren en beperken.

Wat staat er in een RI&E?

Hoe de inhoudsopgave van een risico-Inventarisatie & -evaluatie eruit ziet, verschilt per organisatie. Mogelijke onderdelen zijn:

• Bedrijfshulpverleners 

• Werkplek 

  • hygiëne ruimtes

  • onderhoud liften en roltrappen

  • onderhoud en gebruik elektra

  • nooduitgangen, vluchtroutes 

  • brandgevaar

  • trappen

  • toiletten

  • aanwezigheid van ontspanningsruimte

• Fysieke en niet-fysieke arbeid 

  • fysieke belasting

  • werkhouding

  • belichting

  • daglicht

  • geluiden

  • klimaat

• Werkdruk en gedrag 

  • ongewenst gedrag

  • agressie

  • vertrouwenspersoon

  • werktempo

  • tijdsdruk

  • taakverdeling

  • overwerken

  • rusttijden

  • pauzes

• Gevaarlijke stoffen 

  • opslag

  • voorschriften

  • afzuiging

• Omgevingsfactoren 

  • geluid

  • tocht

  • ventilatie

  • daglicht

  • zonwering

  • straling

• Werken met machines 

  • veiligheidskeurmerken

  • afscherming bewegende delen

  • noodstop

  • keuring (zoals elektrakeuringen)

  • onderhoud

  • voorschriften

  • reparaties

• Arbobeleid en organisatie 

  • naleving Arbo-wet

  • verzuimbeleid

  • bedrijfsongevallen

  • beroepsziekten

  • begeleiding medewerkers

  • verantwoordelijkheden medewerkers

  • voorlichting

Risico's van bijzondere werknemers

In de RI&E moet je rekening houden met de risico’s die bijzondere werknemers lopen. Denk hierbij aan zwangere vrouwen, fysiek gehandicapten, minderjarigen, vrouwen die borstvoeding geven en mensen met een psychische handicap. 

Wat voor gezonde en niet-zwangere volwassenen geldt, geldt niet automatisch ook voor mensen die binnen een bijzondere categorie vallen. Is de vluchtweg bijvoorbeeld ook geschikt voor je medewerker in een rolstoel? En zijn er hulpmiddelen op de werkvloer die ervoor zorgen dat de zwangere medewerker niet te veel hoeft te tillen?

Wat staat er in het plan van aanpak RI&E?

Het plan van aanpak, de manier waarop je de risico’s afdekt, is een belangrijk onderdeel van de RI&E. Hierin moet je beschrijven wie er verantwoordelijk is voor de aanpak en binnen welke termijn een risico wordt aangepakt. Dit doe je expliciet per risico, zodat er geen onduidelijkheden over kunnen ontstaan. Zorg ervoor dat het plan van aanpak regelmatig wordt bestudeerd om de voortgang bij te houden.

Zo wordt een RI&E beoordeeld

Als de RI&E is opgesteld ben je er nog niet. De RI&E moet, als je meer dan 25 werknemers in dienst hebt, worden voorgelegd aan de Arbodienst of een arbokerndeskundige (deskundige op het gebied van het verbeteren van arbeidsomstandigheden). Zij beoordelen of de RI&E volledig en betrouwbaar is. Heb je ook een medezeggenschapsraad? Dan ben je verplicht de RI&E inclusief het plan van aanpak aan hen voor te leggen ter instemming.

Wat moeten medewerkers weten over de RI&E?

Belangrijk: je personeel moet de risico's in de RI&E ook kennen en zelf het document kunnen opvragen en lezen. Dat is essentieel voor hun eigen veiligheid. Sinds 1 april 2011 ben je als werkgever verplicht om je werknemers actief te informeren over de RI&E. Dit is expliciet in de Arbowet opgenomen. 

Je doet dit bijvoorbeeld door inzage in de RI&E te geven via het intranet van je bedrijf. Op deze manier vergroot je de betrokkenheid van je medewerkers bij hun eigen veiligheid en gezondheid. Dit kan ernstige ongevallen op het werk voorkomen.

Daarnaast helpt het medewerkers zich veilig te laten voelen op de werkvloer. Een volledige, goed doordachte RI&E geeft het signaal dat je de veiligheid en gezondheid van je medewerkers serieus neemt.

Mogelijk gemaakt door onze kennispartner:

Wij geloven dat mensen gelukkiger zijn als ze kunnen deelnemen in werk en maatschappij.

Meer weer over ziekte en verzuim voorkomen? Lees hier alle artikelen in samenwerking met Zorg van de Zaak.

Auteur

Claartje Vogel

Schrijft al meer dan 10 jaar over economie, financiën en ondernemen, onder andere voor MKB Servicedesk. Zoekt graag ingewikkelde zaken uit en houdt van verhalen vertellen. Reist ondertussen de wereld rond.