Sociale veiligheid is net zo belangrijk als fysieke veiligheid
Zo zorg je voor een sociaal veilige werkomgeving
Respect, jezelf kunnen zijn en een vertrouwd gevoel tussen collega's: het lijkt logisch maar dat is het lang niet altijd. Wat is de betekenis van een sociaal veilige werkomgeving? En hoe kun je als werkgever sociale veiligheid bevorderen? Bedrijfsmaatschappelijkwerker Mary Vos van Gimd (onderdeel van Zorg van de Zaak) heeft uitleg en tips.
Sociale veiligheid op het werk is een belangrijk thema voor ondernemers, vertelt Mary Vos. Zij is vertrouwenspersoon en bedrijfsmaatschappelijkwerker bij Gimd, onderdeel van Zorg van de Zaak. Zij helpt veel mkb-ondernemers om hun bedrijf sociaal veilig te maken.
Wat is sociale veiligheid?
Wie aan 'veiligheid' op het werk denkt, ziet waarschijnlijk als eerste fysieke maatregelen voor zich: veiligheidshelmen of -vesten, bescherming tegen schadelijke stoffen en een calamiteitenplan.
"Fysieke veiligheid is een basisvoorwaarde en sociale veiligheid is dat ook", vertelt Vos. "Het gaat onder andere over het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag. Als werkgever moet je jouw personeel beschermen tegen psychosociale arbeidsrisico’s als pesten, agressie en geweld, discriminatie of seksuele intimidatie."
Respect en veiligheid
In een sociaal veilige werkomgeving kunnen mensen zichzelf zijn. Medewerkers gaan respectvol met elkaar om en voeren open gesprekken. Fouten maken moet kunnen. Het is belangrijk dat medewerkers zich vrij en veilig voelen en niet bang zijn voor intimidatie of vernedering.
Denk daarnaast ook aan integriteit op de werkvloer. Wanneer deze geschaad wordt, is er sprake van sociale onveiligheid. Dit kan ook tegen jou als werkgever gericht zijn. “Denk aan medewerkers die nare dingen over het bedrijf op social media plaatsen. Ook ken ik een voorbeeld van iemand die vrijdagmiddag materiaal mee naar huis om op Marktplaats te verkopen. Dit soort praktijken kunnen leiden tot imagoschade."
Waarom is sociale veiligheid belangrijk?
Volgens de Arbowet moet je zorgen voor een veilige werkomgeving. In het Arbobesluit staan specifieke richtlijnen voor werkplekken. Daaronder valt ook sociale veiligheid.
Daarnaast ben je als werkgever wettelijk verplicht om een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) uit te (laten) voeren. Dat is een onderzoek waarmee je de arbeidsrisico’s binnen je bedrijf opspoort en zichtbaar maakt. Ook is ieder bedrijf in Nederland wettelijk verplicht beleid te voeren tegen ongewenst gedrag. Zorg van de Zaak kan daarbij helpen, bijvoorbeeld met een duurzaaminzetbaarheidsprotocol.
Verder is een sociaal veilige omgeving ook gewoon prettiger en productiever. Het leidt tot betere samenwerking, leergierigheid en effectievere communicatie.
Hoe zorg je voor een sociaal veilige werkomgeving?
Voorkomen is beter dan genezen. Vos pleit er dan ook voor om een open gesprek aan te gaan met je medewerkers, voordat zich een sociaal onveilige situatie voordoet. Het is hierbij belangrijk om de heersende bedrijfscultuur onder de loep te nemen. “Ga bijvoorbeeld één á twee keer per jaar samen om tafel zitten om even stil te staan bij ongewenst gedrag. Is de manier waarop we met elkaar omgaan nog professioneel? Vinden we het bijvoorbeeld eigenlijk nog wel normaal als iemand schreeuwt of een vrouw een ‘lekker wijf’ noemt?”
Sommige werkgevers vinden het spannend om dit gesprek aan te kaarten, omdat het als ‘soft’ gezien kan worden. Volgens Vos kan het dan helpen om als directie een duidelijk standpunt in te nemen. “Geef aan dat je sociale veiligheid net zo belangrijk vindt als fysieke veiligheid.”
Individuele gesprekken zijn ook waardevol
Het gevaar van dit soort bijeenkomsten is dat niet iedereen zijn of haar mening durft te geven over dit soort gevoelige onderwerpen. Daarom is het slim om sociale veiligheid ook op de agenda te zetten bij jaarlijkse beoordelingsgesprekken of FiT-gesprekken. “Vertel dat je als werkgever zelf ook niet blij bent met de onveilige situatie, dan voelt de medewerker zich gesteund.”
Vergeet ook het belang van goede exitgesprekken niet! “Bloemen en een bedankje zijn leuk, maar het is belangrijk in zulke gesprekken te vragen wat men van de werksfeer vindt en wat er beter kan. Er is op dit moment werk genoeg, als er veel verloop is binnen je bedrijf is er misschien iets aan de hand met de cultuur.”
Slachtoffer, beklaagde en vertrouwenspersonen
Iedereen heeft recht op een sociaal veilige werkomgeving. Je hebt als werkgever dus zorgplicht naar iemand die bijvoorbeeld slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag is geworden, maar ook voor de beklaagde. “Het kan voorkomen dat iemand beschuldigd wordt terwijl er niets aan de hand is. Ik vind het triest dat mensen bestraft worden zonder onderzoek vooraf. Degene die de klacht incasseert heeft ook recht op ondersteuning.”
In zulke situaties is het fijn om een onafhankelijke vertrouwenspersoon te hebben waar beide partijen mee in gesprek kunnen gaan. “Bij Gimd kunnen we werkgevers ontzorgen op het gebied van sociale veiligheid, bijvoorbeeld met een vertrouwenspersoon en klachtencommissie."
Als je meer wilt weten, bekijk dan bijvoorbeeld eens de abonnementen van Zorg van de Zaak. Daarnaast kun je op http://www.vertrouwenspersoon.nl een whitepaper en toolkaarten downloaden die je naar je medewerkers kunt sturen.
