Gezond werken met stoffen

Wat is kwartsstof precies en waar moet je op letten wanneer je met deze stof gaat werken? In dit webinar vertellen experts waar precies de risico’s liggen en hoe je deze kunt voorkomen.

Hoewel de stof buiten de sector nog niet zo bekend is, wordt kwartsstof zeer veel gebruikt. Volgens Johan Timmerman (Volandis) zit kwartsstof eigenlijk in alle materialen waar steen in zit. Denk hierbij aan baksteen, beton en cement, maar ook natuursteen. In vaste vorm is kwartsstof niet zo gevaarlijk, dat wordt het pas wanneer deze materialen bewerkt worden. Denk bijvoorbeeld aan boren of vrezen, waardoor de stof inadembaar (respirabel) wordt. Dit fijne stof komt vervolgens in de longen van de werknemer terecht, waar het grote schade kan aanrichten.

Het gevaar van kwartsstof

Wanneer kwartsstof in de longen belandt, kan dit leiden tot een afname van de longcapaciteit, stoflongen of zelfs longkanker. Maar liefst 50% van alle gevallen van longkanker op het werk wordt veroorzaakt door gevaarlijke stoffen als kwartsstof, dieselstof, (hard)houtstof en lasrook. Jaarlijks leidt dit tot 3000 doden. Hoe serieus het gevaar van specifiek kwartsstof is, blijkt uit onderzoek door het ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Kwartsstof levert na asbest het meeste gezondheidsrisico op voor werknemers in de bouw.

Webinar gevaarlijke stoffen

In het tweede webinar op donderdag 29 april 2021 organiseerden MKB-Nederland en VNO-NCW met financiële steun van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in samenwerking met branches en aangesloten partijen een webinar over kwartsstof op de werkplek en de invloed van deze stof op de werknemersveiligheid.

Wat zijn de risico’s van kwartsstof? En hoe kun je als ondernemer een gezonde en veilige werkomgeving bieden aan je werknemers? Deze bijeenkomst is onderdeel van een serie Webinars over veilig werken met gevaarlijke stoffen. Bekijk het webinar hier terug:

Verantwoordelijkheid van de werkgever

Belangrijk om te beseffen: volgens de Arbowet ben jij als werkgever verantwoordelijk voor het doeltreffend beschermen van je medewerkers tegen gevaarlijke stoffen, zoals kwartsstof. Arco van Engelen (Arbo Techniek) vertelt dat je hierbij verplicht bent om de STOP-methode te volgen. Het is hierbij de bedoeling dat je bij je aanpak bij de S begint:

• Substitutie/bronaanpak: het wegnemen van het risico door ander materiaal te gebruiken. Prefab kan hierbij een oplossing zijn;

• Technische maatregelen: denk aan afzuiging bij het boren, watertoevoeging bij de bron of extra ventilatie;

• Organisatorische maatregelen: hierbij ligt de focus op het zorgen dat er zo min mogelijk mensen in de buurt zijn wanneer met de kwartsstof gewerkt wordt. Hier hoort ook een RI&E plan, probeer te ontdekken op welk moment we de fijnstof respirabel maken, daar zit het risico. Denk van tevoren na over preventie, zorg dat dit niet de verantwoordelijkheid wordt van de mensen op de werkvloer;

• Persoonlijke beschermingsmiddelen: deze laatste optie mag alleen gebruikt worden wanneer de eerdere opties niet mogelijk zijn. Denk bij oplossingen aan mondmaskers met P2 of P3 filter, voor het hele gezicht of een deel bedekkend. Helaas geeft deze laatste stap vaak een gevoel van schijnveiligheid. Kwartsstof blijft in de lucht hangen na de bewerking, hierdoor kan de stof alsnog worden ingeademd na het afzetten van een mondmasker. Houd dus ook rekening met de veiligheid van bewoners en derden.

Handhaving

Komt de arbeidsinspectie toch een medewerker tegen die zonder bescherming in een grote kwartsstof-wolk staat te werken? Roland van Arragon van de inspectie SZW vertelt dat hij eerst vriendelijk het gesprek aangaat met de medewerker. Vervolgens wordt ook de werkgever benaderd, deze moet kunnen aantonen dat er een plan aanwezig is om de uitstoot van kwartsstof te verminderen. Daarnaast is het belangrijk dat er wordt gecontroleerd of werknemers veilig werken, en dat er sancties kunnen worden opgelegd als de werknemer zich niet aan de regels houdt. Als de werkgever dit niet goed heeft geregeld, kan hij een boete krijgen van 9000 euro of meer. Ligt de schuld echt bij de werknemer? Dan krijgt de werknemer 250 euro boete.

Waarom worden de maatregelen nog niet genoeg toegepast?

Volgens Jeroen Seldenrijk (HBB Groep) worden niet bij alle bedrijven genoeg maatregelen genomen om de gevaren van kwartsstof te verkleinen. Er worden dan argumenten gegeven als: “Ik doe dit werk al jaren en heb nooit klachten. De laatste jaren zal het ook wel loslopen”, of “De stofzuiger staat in de bus, dat gesleep met al die spullen is zo'n gedoe”. Vaak weten werkgevers ook niet dat kwartsstof zulke ernstige gevolgen kan hebben voor de gezondheid van hun medewerkers.

Technische oplossingen

Jody Schinkel van TNO vertelt dat in Nederland jaarlijks maar liefst 450.000 mensen worden blootgesteld aan kwartsstof. Gelukkig zijn er inmiddels veel technische oplossingen om dit tegen te gaan. Tien jaar geleden is een intentieverklaring getekend door grote bouwbedrijven, leveranciers van gereedschappen, de inspectie SZW en TNO waarin staat dat zij willen werken aan technieken om de blootstelling naar beneden te werken. Inmiddels is het mogelijk om de blootstelling niet meer boven de grenswaarde te laten komen. Op stofvrijwerken.tno.nl kun je zien met welke apparatuur je veilig kunt werken.

Dit webinar is onderdeel van de webinarreeks 'Veilig werken met gevaarlijke stoffen'. Ontdek andere webinars en krijg tips en tools via deze pagina.

Mogelijk gemaakt door onze kennispartner:

Voor een kansrijk ondernemersklimaat