Wat is de wet DBA?
Strengere handhaving van de wet op schijnzelfstandigheid vanaf 1 januari 2025
Inhoud:
- Wat is de wet DBA?
- Waarom wordt de wet DBA in 2025 pas gehandhaafd?
- Wat is het doel van de wet DBA?
- Hoe werkt de DBA?
- Het einde van de modelovereenkomst
- Handhaving en boetes vanaf 2025
- Hoe werkt handhaving?
- Nieuw wetsvoorstel 'Verduidelijking beoordeling arbeidsrelatie en rechtsvermoeden'
- Op de juiste manier zzp'ers inhuren?
De wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) heeft alles te maken met de criteria om een zzp'er te mogen inhuren. Wat moet je weten over de wet DBA en de handhaving vanaf 2025?
Wat is de wet DBA?
De wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) heeft alles te maken met of je voor een opdracht een zzp'er mag inhuren of een werknemer in dienst moet nemen. Maar eigenlijk doet de niets meer doet dan de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) afschaffen.
De VAR was een verklaring waarmee zzp'ers konden aantonen dat zij niet in vast dienstverband waren bij een organisatie. Zo wisten werkgevers vooraf zeker dat de zzp'er geen aanspraak kon maken op werknemersrechten en dat de Belastingdienst niet zou vragen om loonheffingen. Omdat werkgevers misbruik maakten van de VAR-verklaring, werd deze in 2016 afgeschaft met de wet DBA.
Benieuwd hoe het ook alweer zat met de VAR-verklaring? Lees hier alles over de VAR-verklaring
Waarom wordt de wet DBA in 2025 pas gehandhaafd?
De Wet DBA zorgde voor veel onduidelijkheid en werd daarom lange tijd niet gehandhaafd. Het bleek dat ondernemers vooral in de war raakten over wanneer iemand als zzp'er ingehuurd mag worden. Het kabinet ging aan de slag met verduidelijking en tot die tijd pauzeerde de Belastingdienst de handhaving van de wet.
Opdrachtgevers kregen tot die tijd dus geen naheffingen of boetes als achteraf blijkt dat de zzp’er toch in loondienst werkte. Tenzij de werkgever 'kwaadwillend' is, ofwel: opzettelijk de regels overtreedt
Hoewel er nog steeds geen nieuwe wetgeving is, is het de bedoeling dat de Belastingdienst per 1 januari 2025 de wet weer gaat handhaven. Daarbij geldt wel een overgangsregeling.
Wat is het doel van de wet DBA?
De wet DBA is ingevoerd om duidelijkheid te scheppen over de werkrelatie tussen een opdrachtgever (werkgever) en opdrachtnemer (zzp'er of werknemer?). Zo wil het kabinet schijnzelfstandigheid aanpakken. Soms blijkt namelijk dat iemand die als zzp’er werkzaamheden uitvoert, volgens de wet een werknemer is.
Zelfstandigheid kan aantrekkelijk zijn voor zowel de zzp’er als de opdrachtgever, omdat beide partijen dan van verschillende belastingvoordelen profiteren:
De opdrachtgever hoeft geen premies en loonheffingen te betalen zoals bij iemand in loondienst.
De zzp’er kan gebruikmaken van bijvoorbeeld zelfstandigenaftrek, mkb-winstvrijstelling en andere aftrekposten.
Maar je mag niet zomaar zelf kiezen of je een werknemer of een zzp'er inhuurt. Daar gelden regels voor. Lees hier meer over hoe je schijnzelfstandigheid voorkomt.
Hoe werkt de DBA?
In de wet DBA hebben de opdrachtgever en de opdrachtnemer (de zzp’er) samen de verantwoordelijkheid om te beoordelen wat hun arbeidsrelatie is. Ze moeten in overleg de juiste contractvorm kiezen voor hun samenwerking: loondienst of een opdracht.
Om te bepalen of je iemand in loondienst moet nemen of als zzp'er mag inhuren, kun je deze online tool van de Belastingdienst invullen. Een paar kenmerken van een opdracht voor een zzp'er:
De zzp'er bepaalt zelf hoe hij het werk doet. Er is geen gezagsverhouding met de opdrachtgever;
De zzp'er kan het werk ook door iemand anders laten doen;
Deze zzp'er krijgt geen loon (bijvoorbeeld vakantiegeld of doorbetaling bij ziekte);
Uiteindelijk is het vooral belangrijk hoe jullie in de dagelijkse praktijk samenwerken. Als je bijvoorbeeld toch gezag uitoefent over de zzp'er, dan kan er sprake zijn van een fictieve dienstbetrekking. Dat betekent dat je volgens de wet geen opdrachtgever, maar werkgever bent. Je bent dan dus verplicht om loonheffingen in te houden en de zzp'er heeft werknemersrechten.
Het einde van de modelovereenkomst
Tot voor kort kon je een modelovereenkomst invullen met een zzp'er om zeker te weten of jullie mogen samenwerken als opdrachtgever en opdrachtnemer. De Belastingdienst had voor meerdere branches en situaties passende overeenkomsten uitgewerkt. Wie samen zo’n overeenkomst invulde en werkte volgens de voorwaarden in de overeenkomst, wist zeker dat er geen werkgever-werknemer verhouding bestaat.
In september heeft het kabinet het einde aangekondigd van de modelovereenkomsten. In een Kamerbrief staat dat er vanaf 6 september 2024 geen nieuwe overeenkomsten meer worden beoordeeld. Bestaande overeenkomsten worden niet meer verlengd.
Handhaving en boetes vanaf 2025
Vanaf 2025 gaat de Belastingdienst weer actief handhaven op schijnzelfstandigheid. De inspecteurs kunnen dan weer meteen naheffingsaanslagen loonheffing en sociale premies opleggen, zonder waarschuwing vooraf. Op dit moment geeft de Belastingdienst eerst nog aanwijzingen en tijd om de situatie te verbeteren, voordat boetes volgen.
Weet je niet zeker of je aan de regels voldeed vóór 1 januari 2025? Als je je nu verdiept in de wetgeving en zorgt dat iedereen werkt volgens het juiste contract (zzp of loondienst), hoef je je weinig zorgen te maken. De controles vinden alleen plaats over de periode vanaf 1 januari 2025, dus niet over tijd daarvoor.
Lukt het je niet om vóór 1 januari 2025 te voldoen aan de wet? Als je laat zien dat je je best doet om de regels te volgen, krijg je slechts een verzuimboete. Die is lager dan een vergrijpboete. De Belastingdienst zal vooral controleren bij werkgevers, niet bij individuele zzp’ers.
Hoe werkt handhaving?
De Belastingdienst houdt toezicht op opdrachtgevers, onder andere door een boekenonderzoek. Daaruit kan blijken dat de arbeidsrelatie tussen een opdrachtgever en opdrachtnemer aangepast moet worden.
Op dit moment geeft de Belastingdienst ook al boetes, namelijk als een opdrachtgever 'kwaadwillend' is en aanwijzingen. Kwaadwillend betekent dat er sprake is van:
een (fictieve) dienstbetrekking;
evidente schijnzelfstandigheid;
opzettelijke schijnzelfstandigheid.
Bij een controle kan naar voren komen dat er toch sprake is van (fictieve) dienstbetrekkingen. In zo’n geval zal de Belastingdienst aanwijzingen geven om de situatie aan te passen. Daar krijg je dan 3 maanden tijd voor.
Nieuw wetsvoorstel 'Verduidelijking beoordeling arbeidsrelatie en rechtsvermoeden'
De wet DBA geldt nog steeds. Om schijnzelfstandigheid beter tegen te gaan, kwam het vorige kabinet met een nieuw wetsvoorstel: de wet 'Verduidelijking beoordeling arbeidsrelatie en rechtsvermoeden' (VBAR). Hierin zijn drie criteria opgenomen die het duidelijker moeten maken wanneer een opdrachtgever een zzp'er mag inhuren. Er is nog veel discussie in de Tweede Kamer over dit voorstel en er is een grote kans dat het wordt aangepast.
Lees het nieuwsbericht 'Kabinet wil schijnzelfstandigheid tegengaan met wetsvoorstel'
Op de juiste manier zzp'ers inhuren?
Om zeker te weten of je voldoet aan de wet DBA, kun je ook hulp vragen aan professionele partijen. Onze kennispartner Maqqie heeft bijvoorbeeld veel kennis van de huidige wet- en regelgeving. Zij kunnen je helpen zzp'ers en medewerkers op de juiste manier te contracteren, zodat je voldoet aan de wet.