Hoe ga ik als niet-agrarisch ondernemer in het buitengebied om met mijn uitbreidingswensen?

Niet-agrarische bedrijven die op landelijk gebied gevestigd zijn, mogen daar volgens het bestemmingsplan van de gemeente soms helemaal niet zitten of kunnen niet uitbreiden. Welke mogelijkheden blijven over?

Bestemmingsplan

Bedrijven in het buitengebied moeten voldoen aan het gemeentelijk bestemmingsplan. Vaak geldt in een landelijk gebied een “bestemmingsplan Buitengebied”. Daarin is ruimte voor vestiging en uitbreiding van agrarische bedrijven en agrarisch aanverwante bedrijven.

Problemen bij uitbreiding

Niet-agrarische bedrijven in een buitengebied mogen daar volgens het bestemmingsplan soms helemaal niet gevestigd zijn, of kunnen er niet uitbreiden wegens een “restrictief beleid”. Dit levert voor deze bedrijven problemen op. Soms is zo’n bedrijf genoodzaakt om ergens anders extra bedrijfsruimte te betrekken, met alle extra kosten van dien. De grondprijs op reguliere bedrijventerreinen is voor sommige bedrijven zo hoog, dat een rendabele exploitatie niet mogelijk is, bijvoorbeeld bij potgrondbedrijven.

Overgangsrecht bestemmingsplan

Sommige niet-agrarische bedrijven zijn bestaande bedrijven, die al lang in het buitengebied aanwezig zijn. Soms vallen dergelijke bedrijven onder het overgangsrecht van het bestemmingsplan, omdat ze al aanwezig waren voordat het geldende bestemmingsplan Buitengebied van kracht werd. Het overgangsrecht geeft echter geen of slechts beperkte uitbreidingsmogelijkheden.

Welke mogelijkheden heeft een niet-agrarisch ondernemer die toch uit wil breiden?

De wet biedt aan bedrijven mogelijkheden om via een aan te vragen gemeentelijk besluit af te wijken van het bestemmingsplan: de zogenoemde flexibiliseringsinstrumenten:

• (buitenplanse) herziening (wijziging) van het bestemmingsplan (“postzegelplan” geheten indien de herziening uitsluitend geldt voor de betrokken bedrijfslocatie);

• (binnenplanse) wijziging van het bestemmingsplan;

• projectbesluit;

• (binnenplanse of buitenplanse) ontheffing van het bestemmingsplan.

Een jurist helpt met een ruimtelijke onderbouwing

Als je gebruik wilt maken van deze flexibiliseringsmogelijkheden is het verstandig een jurist in te schakelen. Een jurist kan een ‘ruimtelijke onderbouwing’ opstellen die bij de aanvraag om afwijking van het bestemmingsplan wordt gevoegd.  In deze onderbouwing worden jouw bedrijfsplannen onderbouwd vanuit het geschreven recht, rechtspraak van de bestuursrechter, provinciale en gemeentelijke beleidsnota’s, eerdere toezeggingen van de gemeente en jouw specifieke bedrijfssituatie.

Sancties bij illegale uitbreiding

Het is niet verstandig om ‘zomaar’ te bouwen of extra terrein in gebruik te nemen voor bijvoorbeeld buitenopslag of het plaatsen van zeecontainers of loodsen. De gemeente kan je dan namelijk een last onder dwangsom opleggen, waarvan het bedrag zeer hoog kan oplopen: tot meer dan €500.000,-. Ook kan de gemeente door toepassing van bestuursdwang de illegale situatie zelf op jouw kosten beëindigen. Stem je uitbreidingsplannen zorgvuldig af, hiermee voorkom je een sanctie van de gemeente.

Auteur:

Mr André van Diermen, Juridisch Netwerk