Vrijwillig aan de slag met de CSRD: zo blijf je wetgeving voor
Waarom en hoe je met de CSRD-richtlijn aan de slag gaat als je niet rapportageplichtig bent
Inhoud:
- Verplicht of vrijwillig - hoe wordt dat bepaald?
- Wat is het verschil tussen de CSRD en de VSME?
- Waarom zou je als ondernemer vrijwillig met de CSRD aan de slag gaan?
- Vooruitlopen op wet- en regelgeving
- Voldoen aan verzoeken van afnemers
- Positieve indruk maken op stakeholders
- Aanjager van vernieuwing en verbetering
- Hoe zet je de eerste stappen in lijn met de CSRD?
- Basisonderwerpen voor jouw duurzaamheidsrapportage
- Drie acties om grip te krijgen op de basisonderwerpen
- Vrijwillig op voorsprong komen
De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is een Europese richtlijn die bedrijven verplicht om te rapporteren over hun impact op mens en milieu. Hoewel veel mkb-bedrijven in de komende jaren nog niet rapportageplichtig zijn, kiezen steeds meer ondernemers ervoor om toch met duurzaamheidsrapportage aan de slag te gaan. Waarom is dit een slimme zet? En waarmee kun je concreet aan de slag? Duurzaamheidsstrateeg Lise-Lotte Verhoef neemt je aan de hand.
Verplicht of vrijwillig - hoe wordt dat bepaald?
Nederland telde begin dit jaar 426.810 bedrijven met 2-250 werkzame personen, welke we rekenen tot het mkb. Veruit het grootste deel van deze groep:
Is niet beursgenoteerd
Heeft een omzet <€ 50 miljoen per jaar
Heeft een balanstotaal <€ 25 miljoen
Bedrijven met deze kenmerken, zullen tot in ieder geval 2027 niet verplicht zijn om te voldoen aan de CSRD. Omdat het mkb niet stil kan en wil staan, is er voor deze doelgroep een alternatief in ontwikkeling: de Voluntary reporting standard for SMEs (VSME). Oftewel: vrijwillige rapportagestandaarden voor het mkb.
Wat is het verschil tussen de CSRD en de VSME?
We snappen het als het je inmiddels duizelt; al die afkortingen en Engelse termen. Toch is het belangrijk om te begrijpen hoe de CSRD en de VSME zich tot elkaar verhouden. En daarvoor moeten we er nog één aan het rijtje toevoegen.
Bedrijven die moeten voldoen aan de CSRD, krijgen te maken met bepaalde standaarden. Namelijk, de European Sustainabilty Reporting Standards (ESRS). Aan de hand van deze standaarden, bestaande uit twee delen (ESRS1 en ESRS2), bepalen bedrijven stapsgewijs welke duurzaamheidsinformatie ze moeten rapporteren om te voldoen aan de CSRD. Om deze informatie vervolgens te verzamelen en dus daadwerkelijk te rapporteren.
Rapporteren volgens de VSME is minder uitgebreid
De VSME is gebaseerd op dezelfde ESRS-standaarden, maar dan toegespitst op micro-bedrijven en mkb die nog niet moeten, maar wel willen. Rapporteren volgens de VSME, is een stuk minder uitgebreid dan wanneer je aan de CSRD moet voldoen. Je kunt het daarom ook zien als een opstapje. Ga je met de VSME aan de slag, dan zet je dus ook eerste stappen richting CSRD-compliant zijn.
Belangrijk om te weten: de VSME is nog in ontwikkeling. In mei 2024 heeft de EFRAG - de Europese organisatie die de standaarden ontwikkelt in opdracht van de Europese Commissie - nog een keer feedback opgehaald. Vooralsnog, bestaat er dus alleen een final draft.
Waarom zou je als ondernemer vrijwillig met de CSRD aan de slag gaan?
Ook als je wettelijk nog niet verplicht bent om aan standaarden van de CSRD te voldoen, biedt vrijwillige rapportage volgens deze (of straks de VSME) richtlijnen aanzienlijke voordelen. We lichten er vier toe.
Vooruitlopen op wet- en regelgeving
Door nu al te beginnen met rapporteren volgens de CSRD-richtlijn en dus te werken met de ESRS, ben je goed voorbereid wanneer deze in de toekomst mogelijk ook verplicht worden voor het mkb.
Door wetgeving ruimschoots voor te blijven, minimaliseer je het risico op toekomstige compliance-kosten en bijkomende kopzorgen.
Zeker als jouw bedrijf op dit moment qua aantal medewerkers, omzet of waarde van assets op de balans schippert rondom de gestelde drempelwaarden, doe je er goed aan om dit omslagpunt niet af te wachten. Hetzelfde geldt voor ondernemers die in de komende jaren flinke groei verwachten.
Voldoen aan verzoeken van afnemers
Veel ondernemers krijgen inmiddels al zoveel vragen van hun afnemers, dat de CSRD mogelijk al niet meer als “vrijwillig” voelt. Zij zijn zelf officieel niet rapportageplichtig, maar worden flink bevraagd of zelfs onder druk gezet om toch met impactdata over de brug te komen.
Wouter Staal, ondernemer en duurzaamheidsstrateeg, hoort en ziet het binnen de food sector steeds vaker gebeuren: “Het kan voor producenten voelen alsof ze worden overvraagd door retailers. Maar als je uitzoomt, zie je dat retailers niet anders kunnen.” Zij zijn immers wél al rapportageplichtig, en moeten daarom hun keten induiken en ook hiervan impactdata kunnen laten zien.
“Ondernemers die vroeg op de trein springen en in staat zijn om te leveren, kunnen hier de vruchten van plukken. En wie het op z’n beloop laat, zich pas op het laatste moment committeert of meerdere herinneringen nodig heeft voor het aanleveren van data, zal dit commercieel gaan voelen”, aldus Wouter.
Positieve indruk maken op stakeholders
Transparantie over duurzaamheid is steeds belangrijker voor investeerders, klanten en partners. Zeker investeerders en zakenpartners, willen zich niet inlaten met bedrijven die hun claims ten aanzien van duurzaamheidsprestaties niet kunnen onderbouwen, uit angst en allergie voor greenwashing.
Ook baanzoekers vinden het steeds belangrijker dat hun volgende werkgever aantoonbaar actie neemt op duurzaamheid. Grootschalig onderzoek door de Europese Investeringsbank (EIB) liet zien dat voor 69% van de Nederlanders tussen de 20 - 29 jaar oud, de klimaatimpact van mogelijke werkgevers een belangrijke rol speelt in hun zoektocht. Voor 16% was het zelfs een topprioriteit.
Door proactief te rapporteren, voldoe je niet alleen aan de groeiende vraag naar betrouwbare duurzaamheidsinformatie, maar blijf je dus ook als (keten)partner, leverancier en werkgever relevant en interessant.
Aanjager van vernieuwing en verbetering
Als team met de CSRD-richtlijnen aan de slag gaan, brengt je nog meer. Wouter Staal kijkt in keukens van o.a. retailers, cateraars en foodservice operators en ziet daar mooie dingen gebeuren: “Wanneer je als organisatie aan de slag gaat met de CSRD vanuit het idee dat dit kansen biedt voor verduurzaming, procesoptimalisatie en kostenbesparing, merk je dat het team vanzelf enthousiast wordt om verbeteringen door te voeren. Dat komt niet alleen de innovatiekracht ten goede, maar geeft ook de teamspirit een boost. Je maakt immers samen het bedrijf klaar voor de toekomst.”
Hoe zet je de eerste stappen in lijn met de CSRD?
Vrijwillig rapporteren in lijn met de CSRD kan een uitdaging lijken, maar met de juiste aanpak kun je dit stap voor stap implementeren. En het begint bij het beantwoorden van de volgende vragen voor jezelf en jouw bedrijf:
Begrijp ik waar dit ESG onderwerp over gaat?
Kan ik dit ESG onderwerp in de context van mijn bedrijf(sactiviteiten) plaatsen?
Heb ik toegang tot betrouwbare data en informatie over ons bedrijf in relatie tot dit ESG onderwerp?
Basisonderwerpen voor jouw duurzaamheidsrapportage
En wat bedoelen we dan met “dit ESG onderwerp”? Op basis van de laatste draft van de VSME, doe je er goed aan om met de volgende onderwerpen aan de slag te gaan:
Milieu (Environmental)
Energieverbruik en uitstoot van broeikasgassen
Lucht-, water- en bodemvervuiling
Op welke manieren hebben jouw bedrijfsactiviteiten een impact op flora en fauna? Zeker wanneer er bij jouw product of dienst veel ruimte (grond) komt kijken, is het van belang om hier in te duiken.
Waterverbruik
Gebruik van natuurlijke hulpbronnen, circulariteit en afvalmanagement
Wat weet je van de grondstoffen die nodig zijn voor jouw product of dienst? En in hoeverre heb je zicht op en beheers je je reststromen?
Mens (Social)
De demografie van je team
Denk bijvoorbeeld aan de man/vrouw-verhouding, onderverdeeld naar functiecategorie. En de leeftijdsopbouw van je team. Het bevorderen en meten van diversiteit en inclusie, worden hierin steeds belangrijker.
Welzijn en gezondheid van medewerkers
Verzuim en vitaliteit vallen hieronder. Maar bijvoorbeeld ook het aantal ongelukken op de werkvloer, en de ernst hiervan.
Beloning en ontwikkeling van medewerkers
Hier kun je denken aan het onderzoeken van beloningsverschil op basis van gender. En ook: hoe faciliteer jij als werkgever de persoonlijke en professionele ontwikkeling van je team?
Werkomstandigheden in je keten en het effect van de ketenactiviteiten voor lokale gemeenschappen
Kun jij garanderen dat iedereen in jouw keten een leefbaar loon ontvangt? Zijn er gezondheidsrisico’s voor bepaalde gemeenschappen, bijvoorbeeld omdat ze wonen op een plek waar jouw grondstoffen gedolven worden?
Bestuur (governance)
Gebeurtenissen omtrent corruptie, omkoping, fraude
Binnen bepaalde sectoren en ketens is dit meer hot topic dan in andere. Denk bijvoorbeeld aan de bouwsector. Hoe dan ook, is het van belang om zicht te hebben op en transparant te zijn over het voorkomen en afhandelen van deze praktijken.
Drie acties om grip te krijgen op de basisonderwerpen
De kans is klein dat je voor ieder onderwerp nu al volmondig “ja” kunt zeggen op de drie eerder genoemde vragen. De derde vraag - of je toegang tot betrouwbare data en informatie over je bedrijf in relatie tot het ESG onderwerp hebt - kun je vaak niet alleen beantwoorden; daar heb je collega’s en ketenpartners voor nodig. Het is dan ook raadzaam om tot de volgende acties over te gaan:
Verdiep je in deze ESG onderwerpen - door erover te lezen (bijvoorbeeld op dit platform), luisteren of kijken.
Ga in gesprek met je collega’s en ketenpartners- samen zie en weet je meer dan alleen! Voor welke onderwerpen kunnen jullie je een voorstelling maken van wat je zou kunnen meten en verzamelen? En waar voorzien jullie een flinke uitdaging? Wat is voor jullie bedrijf enorm relevant en wat minder? Hoe kunnen jullie voorzien in elkaars informatiebehoefte?
Kijk eens naar andere (grotere) bedrijven in jouw sector - en dan specifiek naar hun impact report, MVO verslag en/of jaarverslagen. Als je je ogen er eenmaal voor open hebt, zul je zien dat ook zij alle bovenstaande onderwerpen de revue laten passeren. Zeker als het gaat over zaken als arbeidsomstandigheden in de keten, lopen deze bedrijven tegen dezelfde uitdagingen aan.
Je zult zien dat rapporteren op duurzaamheid zo een stuk minder abstract en zwaar wordt. En dat dataverzameling op deze manier snel op gang komt.
Vrijwillig op voorsprong komen
Vrijwillig met de CSRD-richtlijn aan de slag gaan, levert jouw bedrijf een flinke voorsprong op. Je verdiepen in de duurzaamheidsprestaties van jouw bedrijf en je keten, levert gegarandeerd inzicht en ideeën over de toekomst (van het aanbod) van jouw bedrijf op. Transparantie over hoe jij presteert op sociale en ecologische maatstaven, komt je betrouwbaarheid (en later: compliance) ten goede.
Ook kun je hierdoor meedenken met en voldoen aan verzoeken van belangrijke stakeholders. Bovendien geeft het jou als ondernemer rust; je zult de komende jaren niet overvallen worden door ontwikkelingen in wet- en regelgeving.
Kortom, door vrijwillig aan de slag te gaan met de CSRD-richtlijn creëer je waarde voor je bedrijf en je stakeholders. Deze vooruitstrevende aanpak zal zich op zowel korte als lange termijn terugbetalen, in zowel zakelijk succes als maatschappelijke impact.
