WIA: de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen

Eind 2005 is de WAO overgegaan in de WIA: de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen. De WIA moet ervoor zorgen dat meer mensen weer aan het werk gaan. Wat doet de WIA voor jou als werkgever?

Wat is de WIA?

Een langdurig zieke werknemer kan na twee jaar aanspraak maken op een WIA-uitkering. De WIA bestaat uit twee regelingen: de WGA (Werkher­vatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten) en de IVA (Inkomens­voorziening voor Volledig en duurzaam Arbeidsongeschikten). Wie voor welke regeling in aanmerking komt, is afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid. De WIA kent vier categorieën. 

• 80-100 procent arbeidsongeschikt en geen kans op herstel: Hierbij gaat het om werknemers van wie niet kan worden verwacht dat zij nog kun­nen deelnemen aan het arbeidsproces. Zij vallen onder de IVA. Zij ontvangen 75 procent van het laatstverdiende loon (gemaxi­meerd). 

• 80-100 procent arbeidsongeschikt maar wel redelijke kans op herstel: Hierbij gaat het om werknemers die tijdelijk arbeidsongeschikt zijn maar wel zullen herstellen. Zij komen in aanmerking voor de WGA.

• 35-80 procent arbeidsongeschikt: Deze werknemers val­len onder de WGA.

• Minder dan 35 procent arbeidsongeschikt: Deze werknemers hebben volgens de WIA geen recht op een uitkering. Werkgever en werknemer worden wel geacht er alles aan te doen om de werknemer aan het werk te houden. Deze werknemer kan in aanmerking komen voor een loonaanvulling.

Als één van je zieke werknemers na twee jaar niet weer in het geheel aan de slag kan, treedt de WIA in werking. De verzekeringsartsen van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) gaan kijken wat je werknemer nog wél kan in plaats van wat hij niet meer kan. Als de werknemer nog deels bij je kan blijven werken en een loonverlies van tussen de 35 en de 80 procent heeft, krijgt je te maken met de WGA-regeling. Als hij of zij écht niet meer kan werken krijgt de werknemer een uitkering via de IVA.

Uitgangspunten van de WIA

De WIA is opgezet vanuit een aantal uitgangspunten:

• Werkgever en werknemer zijn samen verantwoordelijk voor een gezonde werkomgeving.

• Werkgever en werknemer moeten zich, meer nog dan voorheen, samen inspannen om bij langdurige ziekte terugkeer naar werk mogelijk te maken.

• De nadruk ligt op wat mensen kunnen, niet op wat ze niet meer kunnen. Werknemers die deels arbeidsgeschikt zijn, krijgen een uitkering. Hoe arbeids(on)geschikt iemand is, hangt af van wat hij of zij door ziekte of gebrek aan inkomen verliest.

• Werken, en dus ook weer of meer werken, moet lonend zijn.

• Wie geheel arbeidsongeschikt is en waarbij herstel niet waarschijnlijk is, krijgt een solide uitkering.

• Wie een WAO-uitkering heeft, valt niet onder het nieuwe stelsel. WAO'ers onder de 50 jaar worden wel sinds 1 oktober 2004 strenger herkeurd.

Uitbesteden of eigen risico dragen

Meestal voert het UWV de WIA-uitkering uit en komen de kosten voor rekening van de ondernemer. Hiervoor betaal je WIA-premie. Deze premie bestaat uit een vaste basispremie en een gedifferentieerde premie, die afhankelijk is van het risico.

Is het risico dat je werknemers een beroep moeten doen op een WIA-uitkering laag? Dan kan het gunstig zijn om eigenrisicodrager voor de WGA te worden, omdat je dan alleen de basispremie hoeft te betalen. Als een werknemer vervolgens recht heeft op een WGA-uitkering, dan betaal je deze de eerste tien jaar zelf. Na tien jaar wordt de uitkering door het UWV betaald. Deze wordt dan gefinancierd uit de basispremie. Heeft een werknemer recht op een IVA-uitkering? Dan wordt deze ook betaald door het UWV en gefinancierd uit de basispremie. Het risico dat je als eigenrisicodrager loopt om tien jaar lang zelf de WGA-uitkering aan je arbeidsongeschikte (ex-)werknemer te moeten betalen, kun je particulier herverzekeren.

Als eigenrisicodrager heb je financiële verplichtingen, zoals de betaling van de WIA-uitkering en de re-integratie van je zieke werknemer. Ook moet je zorgen dat de gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemer zijn verplichtingen nakomt. Je hebt de bevoegdheid om een maatregel op te leggen als de werknemer zich niet aan deze verplichtingen houdt. Deze bestaat uit een gehele, gedeeltelijke, blijvende of tijdelijke weigering van uitbetaling van de uitkering. Als eigenrisicodrager moet je de werknemer gedurende de eigenrisicoperiode begeleiden bij zijn of haar re-integratie. Dit houdt onder meer in dat je scholing en sollicitatietrainingen aanbiedt en dat je zijn of haar sollicitatie-inspanningen controleert. Of je als eigenrisicodrager de wet goed uitvoert, toetst het UWV.

De kosten van de WIA

De gekozen uitvoering is mede bepalend voor de kosten van de WIA. Daarbij geldt in alle drie de gevallen dat de kosten stijgen naarmate de instroom in de WGA groter is. De eigenrisicodrager betaalt de uitkeringen volledig zelf. De eigen risicodrager met dekking bij een verzekeraar krijgt bij een hogere instroom hogere premies. Voor de werkgever die bij het UWV blijft, geldt dit ook, maar dan in sterkere mate.

Hoe hoog de premiekosten van de WIA zijn, verschilt per bedrijf en per situatie, daar kunnen we hier dan ook geen richtlijnen voor geven. Verderop vind je wel een voorbeeld van de werkgeverslasten waarmee je te maken kunt krijgen. Vraag je assurantieadviseur om een berekening op maat te maken, zodat je verschillende mogelijkheden kunt overwegen.

Voorbeeld WIA-lasten werkgever

Hieronder een voorbeeld van de financiële lasten voor de werkgever bij 4 jaar doorbelasting. Dit voorbeeld is gebaseerd op de kosten bij arbeidsongeschiktheid van een medewerker met een jaarinkomen van € 30.000,-. Uitgangspunt is dat de medewerker voor 50% arbeidsongeschikt raakt en dus nog een verdiencapaciteit heeft van € 15.000,-.

Dit voorbeeld illustreert meteen dat de WIA-regeling de werkgever financieel stimuleert de werknemer te helpen snel te reïntegreren. De kosten zijn anders immers ruim € 20.000,- hoger.