De Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV): wat is het en hoe kom je je verplichtingen na?
Draag bij aan de circulaire economie door goed afvalbeheer
Goede wet- en regelgeving versnelt de weg naar een duurzame toekomst. Een goed voorbeeld van duurzame regelgeving is de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV), die bedrijven verantwoordelijk stelt voor het afvalbeheer van de producten die zij de wereld inbrengen. Waarom de UPV zo belangrijk is en hoe je er als bedrijf aan kunt voldoen, leggen we in dit artikel uit.
Waarom de UPV belangrijk is
Op 2 augustus 2023 was het Earth Overshoot Day: de dag waarop de wereld meer grondstoffen heeft verbruikt dan de aarde in één jaar kan produceren. Ieder jaar zien we dat deze dag vroeger plaatsvindt; onze ecologische voetafdruk blijft groeien en we blijven natuurlijke hulpbronnen uitputten. Dit jaar leunen we dus vijf maanden lang (!) op de reserves van de planeet.
Het belang van circulariteit - gebruikte materialen en producten inzetten als grondstoffen voor nieuwe materialen en producten - is dus cruciaal als we op een gezonde planeet willen blijven wonen. De Uitgebreide Productenverantwoordelijkheid (UPV) stimuleert de weg naar een circulaire economie, door extra eisen te stellen aan makers en importeurs van producten.
Wat houdt de UPV precies in?
De UPV is een regeling vanuit de overheid die bedrijven verantwoordelijk maakt voor het afvalbeheer van hun producten. Het doel van de UPV is om producenten te betrekken bij het oplossen van het afvalprobleem, meer grip te krijgen op afvalstromen en uiteindelijk op een duurzamere manier om te gaan met onze grondstoffen.
Voor wie geldt de UPV?
Welke bedrijven worden gezien als ‘producent’? In de woorden van de overheid is een producent: ‘degene die als eerste een product in Nederland in de handel brengt’. Hier vallen dus niet alleen fabrikanten onder, maar ook importeurs en distributeurs van producten. Aan wie je producten aanbiedt - consumenten (B2C) of andere bedrijven (B2B) - doet er voor de UPV niet toe.
Er is een aantal productcategorieën waar de UPV op van toepassing is. Dit zijn:
Autobanden en (afgedankte) auto’s
Batterijen en accu’s
Elektrische en elektronische apparaten
Textiel
Verpakkingen
Wegwerpplastic
De afgelopen jaren is de UPV steeds verder uitgebreid. In 2020 werd deze regeling verplicht voor autofabrikanten. Ook voor batterijen en apparatuur geldt al langer een UPV. Op 1 juli 2023 werd de UPV voor textiel in het leven geroepen. Bedrijven die kleding of huishoudtextiel produceren, moeten een innamesysteem optuigen en zich inzetten voor het goed verwerken of hergebruiken van textiel.
Voldoen aan de UPV
Waar je precies aan moet voldoen binnen de UPV, is afhankelijk van de productcategorie. Op de website van Rijkswaterstaat staat de regeling per product in detail omschreven. In veel gevallen moeten bedrijven een inzamelsysteem inrichten - om kapotte of afgedankte producten te verzamelen - en rapporteren over hoeveel producten er op de markt zijn gebracht.
Individueel of collectief voldoen
Voldoen aan de UPV kun je als bedrijf individueel of collectief doen. Dat laatste doe je door samen te werken met een producentenorganisatie. Een voorbeeld hiervan is Stichting Batterijen (Stibat). Producenten en importeurs van batterijen moeten zich dan melden bij Stibat en aan hen een afvalbeheersbijdrage betalen. Daarmee dragen ze bij aan de financiering van het afvalbeheer van batterijen, maar laten ze de operationele verantwoordelijkheid bij Stibat liggen.
Voor de UPV textiel is recentelijk Stichting UPV Textiel in het leven geroepen. Dit is een initiatief van brancheorganisaties INRetail en Modint. Producenten en importeurs van kleding of huishoudtextiel kunnen zich bij Stichting UPV Textiel aanmelden. Op hun beurt maakt Stichting UPV Textiel namens haar deelnemers afspraken met bijvoorbeeld gemeenten, kringloopwinkels en recyclers, en investeert ze in innovaties en bewustwording op het gebied van recycling. Samenwerken met zo’n producentenorganisatie maakt het voldoen aan de UPV voor sommige bedrijven een stuk gemakkelijker.
Over UPV textiel als nieuwkomer
De textielindustrie is één van de meest vervuilende industrieën ter wereld. Onder andere omdat er veel water, fossiele brandstoffen en verf worden gebruikt voor de productie van stoffen en kledingstukken. Daarbij komt dat er enorme hoeveelheden kleding op de vuilnisbelt belanden, in onderontwikkelde landen of zelfs in de natuur.
De UPV textiel moet hier verandering in brengen. Het doel van deze regeling is tweeledig:
Makers, distributeurs en importeurs van textielproducten moeten een gescheiden inzamelsysteem inrichten en zorg dragen voor de financiering.
Makers, distributeurs en importeurs van textielproducten zijn verplicht om te zorgen voor hergebruik en recycling van het ingezamelde textiel.
| Wat valt wel binnen UPV textiel? | Wat valt niet binnen UPV textiel? |
|---|---|
| Consumentenkleding | Schoenen, tassen & riemen |
| Bedrijfskleding | Hoofddeksels |
| Bedlinnen | Dekens, bedspreien |
| Tafellinnen | Vitrages, gordijnen & rolgordijnen |
| Huishoudlinnen, zoals handdoeken & theedoeken | Zakken, dekkleden, zeilen, tenten, dweilen, vaatdoeken, poetsdoeken & stofdoeken |
| Geretourneerde producten (die wel op de markt zijn gebracht) | Onverkochte voorraden (die niet op de markt zijn gebracht) |
Sturen op succes met concrete doelstellingen
De overheid heeft concrete doelstellingen gekoppeld aan deze twee verantwoordelijkheden, die over de jaren toenemen. Zo moeten bedrijven in 2025 50% van hun producten voorbereiden voor recycling (het bewerken van producten tot nieuwe stoffen, materialen of kleding) of hergebruik (het schoonmaken of repareren van producten voor hergebruik). In 2030 groeit dit percentage naar 75%.
Op deze manier stimuleert de UPV textiel producenten om te innoveren en hun producten zo te ontwerpen dat de stoffen goed te scheiden en dus te recyclen zijn. Idealiter zien we over tijd steeds meer textielproducten op de markt komen die gemaakt zijn van lokaal ingezamelde kleding of stoffen.
Het gevolg voor consumenten? Zij zullen de komende jaren steeds meer textiel-inzamelpunten zien oppoppen. Ook zullen er meer tweedehands producten en producten van gerecyclede materialen in de winkels verschijnen. En dat is maar goed ook. Zowel ons gedrag als dat van producenten zal moeten veranderen als we een duurzame toekomst willen bereiken.
