Wat is innovatie?
Welke soorten innovatie zijn er?
Letterlijk betekent innovatie ‘vernieuwing’. In de praktijk blijkt de definitie van innovatie niet zo eenduidig. Veel ondernemers denken bij innovatie nog steeds aan nieuwe uitvindingen, maar dat is niet terecht. Als je een product of proces verbetert, innoveer je al.
Innovatie draait altijd om iets nieuws. Dat kan nieuw zijn voor de wereld, zoals het eerste vliegtuig dat de gebroeders Wright ontwikkelden, maar ook nieuw voor de eigen bedrijfstak, bijvoorbeeld het gebruik van antitrilling om geluidsoverlast in flatgebouwen te bestrijden. Ook kan het gaan om iets nieuws voor het eigen bedrijf, bijvoorbeeld de adoptie van een tracking- & tracingsysteem in het wegtransport, of nieuw voor bepaalde personen, als een bedrijf zijn medewerkers bijvoorbeeld met een tablet uitrust. We denken vaak aan nieuwe producten als het over innovatie gaat, omdat dat heel zichtbaar is. Denk maar aan de momenten dat de iPhone en de iPad op de markt kwamen. Maar ook mobiel printen is voor veel ondernemers een vorm van innovatie.
Strategische innovatie
Bij strategische innovatie kijk je als ondernemer op een totaal nieuwe manier naar je externe omgeving, waardoor de structuur en de wijze van concurreren in je bedrijfstak fundamenteel wijzigt. Een goed voorbeeld hiervan is het computerbedrijf Dell, dat door zijn onconventionele businessmodel de totale bedrijfstak veranderde. Dell verkocht namelijk als eerste hardwareleverancier rechtstreeks aan de eindgebruiker, in plaats van via een distributie- en resellerkanaal.
Managementinnovatie
Innovatie kan ook heel goed op managementniveau plaatsvinden. Managementinnovatie is het vernieuwen van het managementmodel van een onderneming met de bedoeling om de organisatie te verbeteren. Het verandert de manier waarop we denken en beslissingen nemen, de manier waarop we analyseren, organiseren en zakendoen.
Het bedenken en implementeren van een radicaal nieuw managementmodel op wereldniveau komt niet zo vaak voor. Het is veel vaker het geval dat een bestaand managementmodel uit een andere organisatie of branche wordt overgenomen, aangepast en geïmplementeerd. Dan spreken we van de adoptie van een managementinnovatie. Een voorbeeld daarvan is te vinden bij het Zwitserse softwarebedrijf AdNovum van Stefan Arn, dat problemen begon te krijgen met de projectplanning toen het bedrijf begon te groeien. Het lukte Arn niet om de juiste mensen op de juiste projecten te plaatsen. Daarom werd er een Facebook-achtige toepassing op het intranet in het leven geroepen waarop alle medewerkers zich konden profileren. De projectmanagers konden hier direct gebruik van maken bij de selectie van projectmedewerkers. Daarnaast kwam er een online lijst met alle lopende en komende projecten, zodat er een interne marktplaats ontstond. Dat motiveerde zowel de projectmanagers als de projectmedewerkers van het bedrijf.
Technologische innovatie
Technologische innovatie is het type vernieuwing dat door de meeste mensen als innovatie wordt herkend. We maken hierbij grofweg onderscheid tussen productinnovatie en procesinnovatie.
Zo is de Senseo een mooi voorbeeld van productinnovatie en valt het 3D-printen van producten onder procesinnovatie. Maar ook het toepassen van een nieuwe productiemethode valt onder technologische innovatie, net als het aanboren van een nieuwe markt en het toepassen van nieuwe grondstoffen of halffabricaten in producten.
Sociale innovatie
Sociale innovatie begint de laatste tijd aan bekendheid te winnen. Daarmee bedoelen we het realiseren van nieuwe organisatievormen. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan Ekhart Wintzen. Hij richtte in de jaren zeventig een bedrijf op dat IT-diensten verleende, BSO (Bureau voor Systeem Ontwikkeling). Daar ontwikkelde hij zijn spraakmakende celfilosofie, een managementconcept waarbij hij het bedrijf opdeelde in diverse, volledig zelfstandige eenheden (cellen).
Maar sociale innovatie is ook het project dat TNO met CNV startte, dat inzoomt op het creëren van een omgeving en relaties die het zelfmanagement van medewerkers stimuleert. In de nieuwe arbeidsrelaties staan dan niet de regels en rechten van medewerkers centraal, maar juist wederzijds vertrouwen en betrokkenheid van de werknemers en werkgevers.
Het Nieuwe Werken is een mooi voorbeeld van sociale innovatie. Een kenniseconomie draait om kennis en kennis zit vooral in mensen. Wie in zo’n economie het beste uit zijn organisatie wil halen, moet de mensen centraal stellen. Dat betekent: anders leidinggeven, anders organiseren, anders werken en samenwerken.
Incrementele innovatie
Voor ondernemers kunnen innovaties verschillen in hun mate van nieuwheid. Zo is de investering in een nieuwe oven voor een restauranthouder een relatief eenvoudige innovatie. Er is geen uitgebreid leerproces nodig om te kunnen werken met de innovatie. Dit soort vernieuwingen vragen weinig nieuwe vaardigheden en zijn makkelijk door te voeren. We spreken dan van incrementele innovaties. Daarmee bedoelen we minder risicovolle, stapsgewijze verbeteringen.
Radicale innovatie
Als de restauranthouder ook cateringdiensten gaat verzorgen, dan moet hij gaan investeren in nieuwe kennis en hoogstwaarschijnlijk ook nieuwe werknemers gaan werven voor bijvoorbeeld de bezorging en het werk op locatie. We spreken dan van een radicale innovatie, omdat het gaat om nieuwe concepten of totaal nieuwe benaderingen voor de ondernemer. Een radicale innovatie breekt meestal met de op dat moment heersende standaard in de markt, creëert een geheel nieuwe markt, biedt een tot dan toe nog niet bestaande oplossing of leidt tot een geheel nieuwe manier van werken.
Innovatie versus uitvinding
Een innovatie is niet hetzelfde als een uitvinding. Een uitvinding is de creatie van nieuwe vormen, technieken, toepassingen of processen. Een uitvinding wordt echter pas een innovatie als deze concreet wordt toegepast om een bepaald voordeel te realiseren. Zo moeten veel wetenschappelijke vondsten als uitvinding worden beschouwd. Pas als ze het laboratorium verlaten en op de markt worden gebracht, omdat er een praktische toepassing voor is gevonden, spreken we van een innovatie.
Tip: Luister naar MKB Masters. Waar serie-ondernemer Wouter Glaser, tijdens 9 afleveringen in gesprek gaat met verschillende ondernemers over hun groei, uitdagingen en ervaringen.
