Collectieve arbeidsovereenkomst

Van cao-code tot ingangsdatum en van een cao bij overname van een bestaand bedrijf tot het algemeen bindend zijn van een cao. Acht vragen over collectieve arbeidsovereenkomsten.

Vraag 1: Wanneer gaat een cao in?

Een cao moet worden aangemeld bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en kan worden afgesloten voor maximaal vijf jaar. In de meeste gevallen wordt gekozen voor een looptijd van één of twee jaar. Op elke cao staat een ingangsdatum. Dit is in de meeste gevallen ook de meest logische dag van begin. Toch is dat niet altijd het geval. Een cao moet namelijk altijd gestuurd worden naar het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Pas als de kennisgeving van ontvangst verzonden is aan alle partijen die betrokken waren bij het maken van de cao, is het document daadwerkelijk geldig. Als een cao niet algemeen bindend is, kan de cao ook met terugwerkende kracht werken. Zelfs als het ministerie dus pas later de kennisgeving van ontvangst verstuurt. Is een cao wel algemeen bindend, dan starten de bepalingen gewoon op de dag dat de cao ingaat. 

Vraag 2: Wat is algemeen bindend (of Verbindend)?

Een cao voor een gehele sector (ook wel bedrijfstak-cao) kan algemeen bindend verklaard worden, met een Algemene Verbindende Verklaring (AVV). Dat houdt in dat de cao voor de gehele bedrijfstak geldt. Val je als werkgever niet bij de cao-partijen maar val je wel onder die bedrijfstak? Dan moet je je aan de algemeen verbindend verklaarde cao-bepalingen houden en deze op je personeel toepassen. Bijna alle bedrijfstak-cao's zijn algemeen verbindend verklaard.

Vraag 3: Hoe lang is een cao geldig?

Een cao wordt altijd voor een bepaalde periode afgesloten. Meestal ligt de nieuwe cao al klaar als de oude verloopt. Maar als dit niet het geval is, wanneer onderhandelingen bijvoorbeeld heel moeizaam gaan, zijn er twee mogelijkheden:

1. De oude cao is algemeen bindend verklaard. In dat geval zijn de bepalingen van de cao niet meer geldig zodra de looptijd is verstreken. Er is daarbij wel één uitzondering. Als de werkgever lid is van de werkgeversorganisatie die deze cao heeft afgesloten, kan er wel sprake zijn van nawerking van de verlopen, algemeen verbindend verklaarde cao.

2. De oude cao is niet algemeen bindend. Dan hebben de meeste cao’s een nawerking. De vervallen cao blijft dan net zo lang geldig totdat de onderhandelingen over een nieuwe cao succesvol zijn afgerond.

In de praktijk komt het dus erg weinig voor dat een cao compleet verloopt en geen effecten meer heeft.

Vraag 4: Wat is een cao-code?

De cao-code heb je nodig als je een loonaangifte invult. Deze code geeft aan op welke cao het dienstverband van toepassing is. Let op, in sommige bedrijven valt niet elke werknemer onder dezelfde cao. Dat ligt maar net aan het werk dat de werknemer doet. Meer hierover lees je bij vraag 5. De cao-code vind je via de belastingdienst. Mocht de werknemer niet binnen een bepaalde cao vallen, dan vul je de code 9999 in.

Vraag 5: Meer cao's in 1 bedrijf? 

Het is mogelijk dat verschillende werknemers in je bedrijf binnen een andere cao vallen. Is jouw bedrijf werkzaam in verschillende bedrijfstakken waarvoor afzonderlijke cao’s gelden, dan moet je wel degelijk onderscheid maken. Het kan zelfs in een uitzonderlijk geval voorkomen dat één werknemer onder twee cao’s valt. Dit heet samenloop van cao’s en daar zijn niet echt duidelijke regels over. Soms is in een cao bepaald dat deze voorrang op andere cao's heeft. Neem anders contact op met de werkgeversorganisaties die betrokken zijn bij de totstandkoming van de cao's.

Vraag 6: Ik heb een bedrijf overgenomen, wat is de invloed op de cao?

In eerste instantie heeft dat geen invloed. De bepalingen van de huidige cao blijven gewoon gelden. Pas als je als werkgever gebonden wordt door een nieuwe cao, veranderen zaken. Dan kun je bijvoorbeeld ook te maken krijgen met samenloop van cao's.

Vraag 7: Mag ik afwijken van de cao?

Er is maar één gelegenheid om af te wijken van een cao: als de bepalingen in het document dat toestaan. Om te kijken of dat zo is, moet je weten wat het karakter van de cao is, minimum of standaard.

• Standaard-cao: Er mag nooit afgeweken worden van de cao, ook niet als de bestaande arbeidsovereenkomst voor de werknemer veel gunstiger was dan het geval is na het totstandkoming van deze cao.

• Minimum-cao: De cao is de ondergrens van wat de werkgever mag bieden. Iets beters bieden mag als werkgever, voorwaarden bieden die onder de cao zitten, mogen uiteraard niet.

Of de cao standaard of minimum is, staat altijd in het document zelf beschreven.

Vraag 8: Afdwingen?

Een werknemer kan je dwingen een cao na te leven als de cao algemeen bindend is. Is dit niet het geval dan zijn er twee voorwaarden waaraan voldaan moet worden voordat de werknemer je kan dwingen om de cao te volgen:

• Jouw bedrijf of je werkgeversvereniging moet betrokken zijn bij het afsluiten van de cao;

• De werknemer moet lid zijn van de vakbond die de cao heeft afgesloten.