Wat is een ondernemingsraad?

Je onderneming groeit en het personeelsbestand ook. Vanaf een werknemeraantal van vijftig ben je volgens de Wet op de Ondernemingsraad verplicht een Ondernemingsraad (OR) op te zetten. Hoe werkt dat?

Wat is een ondernemingsraad?

Een ondernemersraad (OR) is een groep werknemers die alle werknemers in de organisatie vertegenwoordigt. Namens het personeel voert de OR overleg met jou over alle zaken in de onderneming die van belang zijn voor het personeel. De OR komt op voor de belangen van werknemers, maar heeft ook invloed op zaken die niet direct het personeel raken. De OR heeft een aantal belangrijke rechten. Minimaal twee keer per jaar moet je een bespreking houden met de ondernemingsraad. In dit overleg bespreek je de algemene gang van zaken van je onderneming en informeer je de OR op welke wijze je ze gaat betrekken bij aankomende besluiten.

Hoe zet ik een ondernemingsraad op?

Je bent als ondernemer vanaf vijftig werknemers verplicht om een OR op te zetten. Het is dan ook jouw taak om je personeel hierover te informeren en te motiveren. Nadat je je werknemers hebt geïnformeerd kun je een verkiezing uitschrijven. Je stelt een voorlopig reglement op waarin de werkwijze en de verkiezingsprocedure van de ondernemingsraad is vastgesteld. Je kunt dit ook delegeren aan een zogenaamde voorbereidingscommissie. Deze commissie kan bestaan uit werknemers die al interesse hebben getoond in de OR. Monitor wel de diversiteit van deze commissie, zodat het een goede afspiegeling is van je werknemersbestand. De verkiezingsprocedure van een OR is gebonden aan strikte regels, neem deze in acht om te voorkomen dat de verkiezing ongelding kan worden verklaard. Leg het voorlopige reglement ter beoordeling voor aan de vakbonden die leden in de onderneming hebben. De bedrijfscommissie krijgt een exemplaar ter kennisneming.

Voor de grootte van de ondernemingsraad is een wettelijke basisregel:

• 50 - 100 werknemers 5 leden

• 100 - 200 werknemers 7 leden

• 200 - 400 werknemers 9 leden

• 400 - 600 werknemers 11 leden

• 600 - 1000 werknemers 13 leden

• 1000 - 2000 werknemers 15 leden

OR functies

Na de verkiezing kan de OR het voorlopig reglement vervangen door een definitief reglement. De verdeling van de verschillende functies (voorzitter, plaatsvervangend voorzitter, secretaris) wordt door de OR-leden zelf ingevuld.

Rechten van de ondernemingsraad

Adviesrecht

De OR heeft adviesrecht bij: 

• een belangrijk besluit in de financiële en/of organisatorische sfeer (bijvoorbeeld over een grote investering, een fusie met een andere onderneming of sluiting van (een deel van) de onderneming);

• het invoeren of wijzigen van een ingrijpende technologische voorziening;

• belangrijke milieumaatregelen;

• het geven van een belangrijk krediet aan een andere onderneming of garantstelling voor een grote schuld van een andere onderneming;

• benoemen of ontslaan van bestuurders.

In deze gevallen moet je de OR tijdig informeren, zodat het advies van de OR serieus meegenomen wordt in de besluitvorming. De ondernemingsraad kan het oneens zijn met je plannen. De ondernemingsraad krijgt dan een maand de tijd om de zaak voor te leggen aan de Ondernemingskamer van het gerechtshof te Amsterdam. Die beoordeelt of het besluit redelijk is. De Ondernemingskamer kan je verplichten het besluit in te trekken of de gevolgen ervan ongedaan te maken.

Instemmingsrecht

De OR heeft instemmingrecht bij:

• regelingen voor werktijden, vakantie, arbeidsomstandigheden, personeelsopleidingen, personeelsbeoordelingen

• regels voor het aanstellen, bevorderen of ontslaan van medewerkers

• een beloningssysteem of functiewaarderingssysteem

• een personeelsvolgsysteem of registratiesysteem

• de registratie van, omgang met en bescherming van persoonsgegevens

• regelingen voor ziekteverzuim

Bij instemmingsrecht moet de OR instemmen met regelingen die je voorstelt. Doet de ondernemingsraad dat niet, dan kun je de bedrijfscommissie om bemiddeling vragen. Heeft deze bemiddeling geen resultaat, dan kun je de kantonrechter toestemming vragen voor zijn besluit.

De kantonrechter geeft alleen toestemming als:

• de beslissing van de ondernemingsraad onredelijk is

• de werkgever zijn besluit neemt vanwege zwaarwegende redenen.

Je kunt de regeling niet invoeren zonder de instemming van de ondernemingsraad of de toestemming van de kantonrechter.

Initiatiefrecht

De ondernemingsraad mag op eigen initiatief voorstellen doen over alle sociale, organisatorische, financiële en economische zaken van je onderneming. Voordat je over het voorstel beslist, moet je minstens één keer met de ondernemingsraad overleggen. Na dit overleg moet je zo snel mogelijk schriftelijk en gemotiveerd aan de ondernemingsraad meedelen of je het voorstel overneemt.

Recht op informatie (informatieplicht werkgever)

Je hebt de plicht informatie te geven over de jaarrekening, het sociaal jaarverslag en beleidsplannen, ook als de OR daar niet om heeft gevraagd. Daarnaast moet je alle informatie geven waar de ondernemingsraad om vraagt. Dat wil zeggen: als de ondernemingsraad die informatie nodig heeft om zijn taak te kunnen uitvoeren. Wil je de informatie niet geven, dan kan de ondernemingsraad de bedrijfscommissie vragen te bemiddelen.

Voor ondernemingen met meer dan honderd werknemers geldt de Wet Harrewijn. Hiermee is de informatieplicht verder uitgebreid: minstens een keer per jaar moet je aan de ondernemingsraad ongevraagd schriftelijke informatie geven over de beloningsstructuur en de inhoud van de arbeidsvoorwaarden en afspraken per verschillende groepen werknemers in het bedrijf. Hierbij hoort ook informatie over het salaris en de aanvullende arbeidsvoorwaarden van directie, bestuurders en toezichthouders.

Bron: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid